Νομικό Πλαίσιο-Καταστολή-Κέντρα Κράτησης*
( * Το εν λόγω κείμενο αποτελεί προφορικό σχέδιο της ομιλίας
που πραγματοποιήθηκε στο 4ο Αντιρατστιστικό Φεστιβαλ Βόλου την 24.10.2009)

1. Κατάσταση
Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα έντονη, μεγαλύτεροι πληθυσμοί,
φαινόμενα όπως η καύση του καταυλισμού της Πάτρας, τα φαινόμενα βίας στον Αγ.
Παντελεήμονα, τα καθημερινά περιστατικά αυθαιρεσίας διωκτικών αρχών,
δαιμονοποιηση των αιτούντων άσυλο δημιουργούν πλαισιο κρίσιμο, έντονο.

 Δεν είναι πια μέλος της ΕΕ η Ελλάδα;» έθετε το ρητορικό
ερώτημα πριν από λίγες ημέρες η γερμανική εφημερίδα «Frankfurter Αllgemeine Ζeitung», με αφορμή μια νομική «χαραμάδα»
που έχει ανοίξει και ροκανίζει τη Συμφωνία «Δουβλίνο ΙΙ», η οποία προβλέπει
παραμονή των αιτούντων άσυλο στη χώρα, όπου έχει ζητηθεί.

 Οπως μετέδωσε η ελληνική υπηρεσία της Deutsche Welle, αφορμή για όλα αυτά
στάθηκε η δικαίωση ενός Ιρανού από τη γερμανική Δικαιοσύνη. Ο μετανάστης είχε
μεταβεί στη Γερμανία παρανόμως μέσω της Ελλάδας και όταν συνελήφθη οι
γερμανικές αρχές εξέδωσαν απόφαση επαναπροώθησης στη χώρα μας, όπως άλλωστε
ορίζει και το «Δουβλίνο ΙΙ». Ωστόσο, ο Ιρανός προσέφυγε κατά της απόφασης
απέλασης στη γερμανική Δικαιοσύνη, η οποία τον δικαίωσε, διατάσσοντας την
έκδοση απόφασης για παροχή ασύλου από τις γερμανικές αρχές.

Στο σκεπτικό του το Διοικητικό Δικαστήριο της Φραγκφούρτης
ήταν ιδιαίτερα καυστικό για τη χώρα μας αποφαινόμενο ότι «δεν ισχύουν πλέον τα
ευρωπαϊκά στάνταρ σε αυτή τη χώρα-μέλος της ΕΕ (δηλαδή την Ελλάδα)», καθώς «δεν
εξετάζονται οι αιτήσεις χορήγησης ασύλου σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο, η
ιατρική περίθαλψη δεν είναι επαρκής και δεν ικανοποιούνται ούτε καν οι βασικές
ανθρώπινες ανάγκες».

 ΔΡΙΜΥ «κατηγορώ» κατά της ελληνικής κυβέρνησης εξαπέλυσε με
άρθρο του στην «Ιντερνάσιοναλ Χέραλντ Τρίμπιουν» ο διευθυντής πολιτικής για
τους πρόσφυγες της διεθνούς οργάνωσης Human Rights Watch, Μπιλ Φρέλικ, με αφορμή το προεδρικό διάταγμα 81/2009, το
οποίο, όπως αναφέρει, κάνει ακόμη χειρότερο το όλο σύστημα υποδοχής, κράτησης
και χορήγησης ασύλου στους μετανάστες. Ζητεί, μάλιστα, από τα άλλα κράτη-μέλη
της Ευρωπαϊκής Ενωσης να απαιτήσουν από την Ελλάδα συμμόρφωση με τους
ευρωπαϊκούς κανόνες και όσα ισχύουν διεθνώς για τα ανθρώπινα δικαιώματα

 2. Στατιστικά Στοιχεία

 Πολλές φορές τα στατιστικά στοιχεία είναι βαρετά, αλλά τις
περισσότερες φορές απεικονίζουν την αλήθεια με τον πλέον ευγλωτο τρόπο. Δυο
στατιστικά θα παραθέσω για να αποτελέσουν την αφετηρία για την κουβέντα μας.

Το 2007 υπέβαλλαν αίτηση για πολιτικό άσυλο στην Ελλάδα
25.113 άτομα στην Α` βαθμια διαδικασία. Ξέρετε σε πόσους αναγνωρίστηκε σε 8 !!!
Στην Β` θμια διαδικασία αναγνωρίστηκε σε 132 και χορηγήθηκε και σε άλλους 23
άδεια για ανθρωπιστικούς λόγους.

 Το 2008 υπέβαλλαν αίτηση για πολιτικό άσυλο 19.884. Πήραν το
πολιτικό άσυλο 14 στην Α`θμια διαδικασία και στην Β` θμια διαδικασία 344 και σε
άλλους 21 άδεια για ανθρωπιστικούς λόγους.

 Η κανένας από αυτούς που έρχονται δεν έχει λόγο να του
χορηγηθεί η προστασία της αναγνώρισης σε αυτόν του προσφυγή, ή το σύστημα δεν
λειτουργεί καθόλου. Η απάντηση είναι προφανής

Με βάση τις νέες ρυθμίσεις, καταργείται ουσιαστικά κάθε
έννοια προστασίας των προσφύγων – παρά και ενάντια στις προβλέψεις της Συνθήκης
της Γενεύης που η Ελλάδα έχει επικυρώσει – και τροποποιούνται προς το χειρότερο
ακόμη και οι σημερινές άθλιες διαδικασίες και πρακτικές χορήγησης ασύλου.

 Σύμφωνα με το νέο ΠΔ και στο όνομα δήθεν της αποκέντρωσης,
οι αποφάσεις για τις αιτήσεις ασύλου – αντί να αφαιρεθούν από την αρμοδιότητα
της αστυνομίας – θα παίρνονται από τους 50 αστυνομικούς διευθυντές της χώρας,
στη βάση πρότασης γνωμοδοτικής επιτροπής απόλυτα ελεγχόμενης από την κυβέρνηση,
στην οποία θα συμμετέχουν δύο εκπρόσωποι της αστυνομίας, ένας εκπρόσωπος της
διεύθυνσης αλλοδαπών της Περιφέρειας και ένας εκπρόσωπος της Υπατης Αρμοστίας.
Καταργείται η δυνατότητα προσφυγής σε Δευτεροβάθμια επιτροπή, παρόλο που το
εξευτελιστικό ποσοστό του 1% εγκρίσεων οφειλόταν κυρίως στις εγκρίσεις της
Δευτεροβάθμιας επιτροπής προσφύγων.

 •2. Αλλαγή Νομικού Καθεστώτος

 Έως το φετινό καλοκαίρι η διαδικασία αναγνώρισης κάποιου ως
πολιτικού πρόσφυγα καθοριζόταν από το ΠΔ 61/1999 που προέβλεπε μια διαδικασία
εξέτασης του ασύλου με δύο διαδικασίες.

 Στη συνέχεια ήρθε αρχικά το ΠΔ 90/2008 προκειμένου να
προσαρμοστεί η ελληνική νομοθεσία με τις διατάξεις της οδηγίας 85/2005 ΕΚ
σχετικά με τις ελάχιστες προδιαγραφές για τις διαδικασίες με τις οποίες τα
κράτη μέλη χορηγούν και ανακαλούν το καθεστώς του πρόσφυγα για να έρθει να
ολοκληρωθεί η αλλαγή του καθεστώτος με το ΠΔ 81/2009 που άρχισε να εφαρμόζεται
από 20.7.2009

 – Αιτηση για Άσυλο

Κάθε αλλοδαπός έχει δικαίωμα υποβολής αίτησης προκειμένου να
ζητήσει διεθνή προστασία (πολτικό άσυλο ) και να του αναγνωριστεί η ιδιότητα
του πρόσφυγα. Αυτός που ζητάει να μην
απελαθεί σε κάποια χώρα και ζητάει άσυλο στη χώρα μας από φόβο δίωξης, λόγω
φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, κοινωνικής τάξης ή πολτιικών πεποιθήσεων
θεωρείται ως αιτών άσυλο σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης (1951). ΖΗΤΗΜΑ Οι
περισσότεροι από αυτούς που έρχονται εδώ δεν γνωρίζουν τις περισσότερες φορές,
ούτε σε ποια χώρα βρίσκονται. Όχι φυσικά ότι έχουν τέτοια δικαιώματα. Με τους
πρώτους που έρχονται σε επαφή είναι οι αστυνομικές ή λιμενικές δυνάμεις.
Νομίζετε ότι υπάρχει μια τέτοια ενημέρωση ? Από τα στατιστικά που ανέφερα
λοιπόν πιο πάνω λείπει ένας πολύ μεγάλος αριθμός ατόμων που ήθελε προστασία
αλλά δεν μπορούσε να τη ζητήσει.

Πρόβλημα ότι πολλές φορές χάνονται προθεσμίες ή δεν γίνεται
σωστή ενημέρωση, αφού αυτή πολλές φορές λαμβάνει χώρα στα Ελληνικά.

 Πρόβλημα της διαδικασίας οι λίγοι άνθρωποι που ασχολούνται
με τη διαδικασία. Οι αστυνομικές υπηρεσίες που ασχολούνται με τα αιτήματα αυτά
είναι υποστελεχωμένες, σε αντίθεση με τις δυνάμεις που έχουν αφοσιώθεί στο
κυνήγι των ανρθώπων αυτών.

 – Απαγόρευση Επαναπροώθησης

Οι αιτούντες επιτρέπεται να παραμένουν στη χώρα μέχρι να
ολοκληρωθεί η δκη διαδικασία επί του ασύλου. Με το προηγούμενο καθεστώς η
διαδικασία αυτή διαρκούσε σε πρώτο και δεύτερο βαθμό χρόνια. Οι αιτούντες
παραμένανε εδώ με τη περιβόητη ροζ κάρτα. Η σύλληψη φυσικά δεν επιτρέπεται να
οδηγεί σε επαναπροώθηση κάτι που απαγορεύεται σαφέστατα.

ΖΗΤΗΜΑ Οι εκούσιες αναχωρήσεις για το Αφγανιστάν κατόπιν
πληρωμής. Είναι εκούσια αυτή η αναχώηρηση Λύνεται έτσι το πρόβλημα.

ΖΗΤΗΜΑ Με τη νέα διαδικασία πλέον καταργήθηκε η εξέταση του
ασύλου σε 2 βαθμό. Η Επιτροπή που συγκαλείται πλέον σε κάθε Αστυνομική Δ/ση και
όχι όπως πρώτα μόνο στην Αθήνα, αποφασίζει σε πρώτο και σε τελευταίο βαθμό. Ο
αλλοδαπός δεν έχει δικαίωμα να ζητήσει επανεξέταση από ιεραρχικά ανώτερο όργανο,
κατά παράβαση των αρχών του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας αλλά και γενικότερα
του κράτους δικαίου. Ο αλλοδαπός μετά την απορριπτική έχει δικαίωμα σε 60
ημέρες να προσφύγει στο ΣτΕ, ειδάλλως θα πρέπει να αποχωρήσει από τη χώρα. Αλλιώς
θα βρίσκεται σε καθεστώς παρανομίας και εκτεθειμένος σε σύλληψη και απέλαση.
Και αν ο αιτών άσυλο είναι από το Ιρακ ή το Αφγανιστάν πως θα απελαθεί? Θα
βρίσκεται είτε σε κρατητήρια είτε θα του χορηγηθεί υπηρεσιακό σημείωμα για
εκούσια αποχώρηση από την Ελλάδα.

 Η διαδικασία ολοκληρώνεται μέσα σε 30 ημέρες.

 ΖΗΤΗΜΑ Αύξηση ανώτατου ορίου κράτησης από 3 μήνες σε 6 μήνες
και ορισμένες φορές εως και 12 μήνες

 – Επίτροποι – Ανήλικοι

Σύμφωνα με το νέο ΠΔ οι αρμόδιες αρχές όταν πρόκειται για
ανήλικο που υποβάλλει αίτηση, ενεργούν για το διορισμό Επιτρόπου. ΖΗΤΗΜΑ εως
σήμερα διορίζοταν Εισαγγελείς. Ποτέ δεν λειτούργησε αυτός ο θεσμός. Απεναντίας
δημιούργησε πολλά προβλήματα. Φόρτωσε τις Εισαγγελίες με καθήκοντα για τα οποία
δεν έχουν ούτε το προσωπικό, ούτε τις υποδομές, ούτε και την ευχέρεια αυτή.
Είναι μάλιστα χαρακτηριστική η περίπτωση Εισαγγελέα που θέλαμε για περίπτωση
νεαρού από το Μπανκλαντές ηλικίας 15 ετών να προσφύγουμε στο ΣτΕ με τα έξοδα
καλυμμένα από το Συμβούλιο για τους πρόσφυγες, να μας αρνείται.

 Και όλα αυτά όταν σύμφωνα με τη Διεθνή Σύμβαση Δικαιωμάτων
του Παιδιού που κυρώθηκε με Νόμο 2101/1992 κάθε απόφαση που λαμβάνεται από
δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς ή από δκες αρχές και δικαστήρια πρέπει να είναι
προς το συμφέρον του παιδιού

 – Αναιτιολόγητες Αποφάσεις Επιτροπών Ασύλου

Οι αποφάσεις των Επιτροπών αυτών υποτίθεται ότι πρέπει να
είναι αιτιολογημένες, σαφέις να στηρίζονται σε στοιχεία κλπ. να λαμβάνονται
υπόψη διεθνείς συνθήκες, συμβάσεις (όπως αυτή π.χ. προστασίας του παιδιού).
Φυσικά δεν τηρείται αυτό. Το ΣτΕ ακυρώνει συνεχώς αποφάσεις που είναι
αναιτιολόγητες. Δεν μπορώ να καταλάβω πως αρνείσαι την προστασία σε κάποιον που
προέρχεται από χώρα που επικρατεί πόλεμος. Αν δεν είναι αυτός πρόσφυγας τότε
ποιος είναι ?

 Δεν μπορώ να καταλάβω την επιμονή να μην χορηγείται το
καθεστώς αυτό στους ασυνόδευτούς ανηλίκου. Αν δεν προστατεύσεις τα παιδιά,
ποιον θα προστατεύσεις ?

Η αιτιολογία είναι η ίδια σε όλες τις περιπτώσεις «από
κανένα στοιχείο δεν προέκυψε ότι ο αιτών υπέστη ή ότι κινδυνεύει να υποστεί
ατομική δίωξη από τις αρχές της χώρας του για λόγους φυλής, θρησκείας
εθνικότητας, κοινωνικής τάξης ή πολιτικών πεποιθήσεων»

 Το ΣτΕ πολύ σωστά έχει αποφανθεί ότι για την αναγνώριση
κάποιου αλλοδαπού ως πρόσφυγα δεν απαιτείται οπωσδήποτε να διαπιστωθεί ότι ο
αιτών έχει υποστεί ατομική δίωξη αλλά αρκεί και η διαπίστωση αντικειμενικώς
δικαιολογημένου φόβου ατομικής δίωξης.

– Κράτηση Αιτούντων ʼσυλο

Σύμφωνα με τις Κατευθυντήριες Οδηγίες της Ύπατης Αρμοστείας,
η κράτηση των αιτούντων άσυλο, καταρχήν, απαγορεύεται. Επιτρέπεται μόνο για
εξαιρετικούς λόγους οι οποίοι θα πρέπει να αιτιολογούνται ειδικώς και επαρκώς.

 Ωστόσο στην Ελλάδα, το μέτρο της διοικητικής κράτησης
επιβάλλεται σε όλους τους αλλοδαπούς που εισέρχονται χωρίς τις νόμιμες
διατυπώσεις αδιακρίτως, είτε πρόκειται για μετανάστες είτε για αιτούντες άσυλο

Κέντρα Υποδοχής

-Λειτουργούν αυτή τη στιγμή 12 κέντρα με κρατική
χρηματοδότηση που φιλοξενούν αιτούντες άσυλο, με χωρητικότητα 811 μόλις θέσεων

– ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΚΤΕΟ γιατί προωθούνται οι αλλοδαποί σε
αστυνομικα κρατητήρια τη στιγμή που υπάρχει το ΚΤΕΟ

 – Γαιτί κρατούνται οι αιτούντες άσυλο τη στιγμή που τους
χορηγείται υπηρεσιακό σημείωμα από την Αστυνομία

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου καταδικάζει
την Ελλάδα για την κράτηση αιτούντος άσυλο.

Εξευτελιστική μεταχείριση επεφύλαξε η χώρα μας σε αλλοδαπούς
τουρκικής ιθαγένειας, που επιδίωκαν τη χορήγηση ασύλου, λόγω των συνθηκών υπό
τις οποίες αυτοί κρατούνταν στο Τμήμα Συνοριακής Φύλαξης στο Σουφλί και στην
Διεύθυνση Αλλοδαπών Αθηνών.

Η διαπίστωση αυτή οδήγησε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο
Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, με την απόφαση της 11ηςΙουνίου 2009 (υπόθεση «S.D» κατά Ελλάδας»), στην καταδίκη της
Ελλάδαςγια την παραβίαση του άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων
του Ανθρώπου (απαγόρευση κατά των βασανιστηρίων, της απάνθρωπης και

εξευτελιστικής μεταχείρισης).

Με την ίδια απόφαση το Δικαστήριο καταδίκασε την Ελλάδα για
την παραβίαση του δικαιώματος στην προσωπική ελευθερία και ασφάλεια (άρθρο 5
παρ.1 και 4) εστιάζοντας στην έλλειψη νομιμότητας της διοικητικής κράτησης αλλά και αποτελεσματικού
ενδίκου μέσου προσβολής αυτής.

Το Δικαστήριο έλαβε υπόψη τις συνθήκες κράτησης του εν λόγω

αιτούντος άσυλο : α) στο Τμήμα Συνοριακής Φύλαξης στο Σουφλί
(για χρονικό διάστημα δύο μηνών, σε χώρο προκατασκευασμένο, αποτελούμενο από
ένα δωμάτιο υπερπλήρες, χωρίς δυνατότητα επικοινωνίας με τον έξω κόσμο,
προαυλισμού και με ανεπάρκεια προϊόντων υγιεινής και υποδομής ενδιαίτησης),
αλλά και β) σε κρατητήριο στη Διεύθυνση Αλλοδαπών Αθηνών (σε απαράδεκτες
συνθήκες απομόνωσης σε κελί, για έξι μέρες). Κατά την άποψη του Δικαστηρίου, η
κράτηση , υπ`αυτές τις συνθήκες, σε συνδυασμό με

την επιβαρυμένη υγεία του αιτούντος, συνιστούν εξευτελιστική
μεταχείριση.

Όσον αφορά το δικαίωμα στην προσωπική ασφάλεια και ελευθερία
του αιτούντος, το δικαστήριο κατέληξε στο ότι η κράτηση πρέπει να εξυπηρετεί
τους σκοπούς της απέλασης. Συνεπώς, η κράτηση αιτούντος άσυλο, η απέλαση του
οποίου έχει ανασταλεί είναι παράνομη.

Συμπεράσματα

– Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες διαπιστώνει
με ιδιαίτερη ανησυχία ότι οι θεσμικές αλλαγές που υιοθετήθηκαν με το Προεδρικό
Διάταγμα 81/2009 δεν εξασφαλίζουν επαρκώς μια δίκαιη και αποτελεσματική
διαδικασία αναγνώρισης του καθεστώτος του πρόσφυγα στην Ελλάδα σύμφωνα με τη
διεθνή και ευρωπαϊκή νομοθεσία.

– ΑΝΑΜΦΙΣΒΗΤΗΤΑ, η Ελλάδα αντιμετωπίζει μέγα πρόβλημα με την
καθημερινή εισβολή από τα σύνορά της, προσφύγων αλλά ο τρόπος που το
χειρίζονται οι Αρχές της εκθέτει διεθνώς τη χώρα.

– ΑΦΕΘΗΚΕ να διογκωθεί το πρόβλημα και δεν σχεδιάστηκε ένα
πρόγραμμα υποδοχής, κράτησης και χορήγησης ασύλου -σε όσους θα έπρεπε να
χορηγηθεί- σύμφωνα με όσα προβλέπουν ο ΟΗΕ και οι θεσμοί της Ευρωπαϊκής Ενωσης,
που πρέπει να σέβεται η Ελλάδα. ΑΝΤΙΘΕΤΑ, τα σπασμωδικά και πρόχειρα μέτρα, όπως
αυτά που ορίζει το προεδρικό διάταγμα 81/2009, το οποίο καταργεί το δικαίωμα
έφεσης των προσφύγων, αλλά και αναθέτει το κυρίως έργο χειρισμού του θέματος
στους αστυνομικούς και όχι σε ειδικούς, δίνουν επιχειρήματα για σοβαρές
επικρίσεις, που δημοσιεύονται στον διεθνή Τύπο και είναι δύσκολο έως αδύνατο να
αντικρουστούν

– Ο ρόλος της Πολιτείας είναι να προστατεύει όλων οσων
βρίσκονται στην Ελληνική Επικράτεια ανεξαρτήτως εθνικότητας και καθεστώτος
διαμονής.

– Δυστυχώς αυτός ο ρόλος λησμονείται, αφού τον τελευταίο
καιρό υπάρχει ζήλος μόνο για την καταδίωξη ανθρώπων χωρίς νομιμοποιητικά
έγγραφα και την εκκένωση χώρων αλλοδαπών. Αντιθέτως η ελληνική πολιτεία
απουσιάζει όταν λαμβάνουν χώρα πράξεις ποινικού δικαίου, όπως οι επιθέσεις οι
απειλές, οι προπηλακισμού εις βάρος των αλλοδαπών (περίπτωση Παντελεήμονα)

font-family: “Times New Roman”;”>- Το Σύνταγμα αναφέρει πολύ συγκεκριμένα «όλοι όσοι βρίσκονται

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *