ΣτΕ 3530/2017 (Τμ. Ε΄)
Πρόεδρος: Α. Θεοφιλοπούλου, Αντιπρόεδρος ΣτΕ
Εισηγητής: Μ. Τριπολιτσιώτη, Πάρεδρος ΣτΕ
Δικηγόροι: Ε. Γκαράνη, Πάρεδρος ΝΣΚ, Ε.-Μ. Μπίμπα
Κατά τον έλεγχο των οικοδομών σύμφωνα με τις διατάξεις περί επικινδύνων οικοδομών και κατά την επιλογή των κατάλληλων μέσων αποτροπής του κινδύνου, τα ελεγχόμενα κτήρια πρέπει να εξετάζονται και να αξιολογούνται και από μορφολογική, αρχιτεκτονική, αισθητική και ιστορική άποψη, η δε σχετική περιγραφή και αξιολόγηση συνιστά ουσιώδες στοιχείο της αιτιολογίας των σχετικών εκθέσεων. Κατά γενική αρχή του διοικητικού δικαίου, η Διοίκηση δεν υποχρεούται κατ΄ αρχήν να ανακαλεί ούτε και τις παράνομες πράξεις της. Η άρνηση ανάκλησης έχει εκτελεστό χαρακτήρα, αν εκδηλωθεί ύστερα από νέα έρευνα του πραγματικού της υποθέσεως, αφού ληφθούν υπ΄ όψη νέα ουσιώδη στοιχεία.

1. Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση … ζητείται η ακύρωση των ακόλουθων πράξεων: α) της …/8.5.2009 απόφασης του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του καθού Δήμου, με την οποία απορρίφθηκε το …/2.1.2009 αίτημα του ήδη αιτούντος να ανακληθεί το από 16.12.2002 πρωτόκολλο αυτοψίας επικινδύνως ετοιμόρροπου κτιρίου της Επιτροπής Επικινδύνων Ετοιμορρόπων της παραπάνω Διεύθυνσης για την κατεδάφιση παλαιάς οικίας, εμβαδού 61,47 τ.μ., που βρίσκεται στην οδό … της πόλης του Ηρακλείου και φέρεται να ανήκε στον αιτούντα και η οποία κατεδαφίστηκε στις 4.3.2003 καθώς και να ανακατασκευαστεί η οικία αυτή με δαπάνες της υπηρεσίας, β) του …/30.3.2009 εγγράφου της Προϊσταμένης της 13ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, με το οποίο η υπηρεσία, σε απάντηση αιτήσεων του αιτούντος με το προαναφερόμενο περιεχόμενο, του γνωστοποιεί ότι δεν είχε εμπλακεί στην κατεδάφιση του παραπάνω ακινήτου, φερομένης ιδιοκτησίας του, γ) της σιωπηρής απόρριψης από την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Κρήτης του Υπουργείου Πολιτισμού της …/7.1.2009 αίτησης του αιτούντος με το ίδιο περιεχόμενο και δ) της σιωπηρής απόρριψης από την καθής ΝΑ της …/2.1.2009 αίτησης του αιτούντος με το ίδιο περιεχόμενο.

3. … Κατά την έννοια των παραπάνω διατάξεων, που ερμηνεύονται σε συνδυασμό με το άρθρο 24 του Συντάγματος, το οποίο καθιερώνει την αυξημένη προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος, τις διατάξεις της αρχαιολογικής νομοθεσίας (ν. 3028/2002, Α΄ 153) και τις διατάξεις του ισχύοντος κατά τον κρίσιμο χρόνο ΓΟΚ (άρθρο 4 ν. 1577/1985, Α΄ 210), που αφορούν τον χαρακτηρισμό και την προστασία διατηρητέων κτιρίων, κατά τον έλεγχο των οικοδομών σύμφωνα με τις διατάξεις περί επικίνδυνων οικοδομών, καθώς και κατά την επιλογή των κατάλληλων μέσων αποτροπής του κινδύνου, τα ελεγχόμενα κτίρια πρέπει να εξετάζονται και να αξιολογούνται και από μορφολογική, αρχιτεκτονική, αισθητική και ιστορική άποψη, η σχετική δε περιγραφή και αξιολόγηση από την άποψη αυτή συνιστά ουσιώδες στοιχείο της αιτιολογίας των σχετικών εκθέσεων (ΣτΕ 4634/2013).

4. Επειδή, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, με την από 30.10.2001 έκθεση επικινδύνου οικοδομής υπαλλήλου της Υπηρεσίας Πολεοδομίας και Πολεοδομικών Εφαρμογών του Δήμου Ηρακλείου διαπιστώθηκε ότι το διώροφο, κεραμοσκεπές κτίσμα, που βρίσκεται στην οδό … της πόλης του Ηρακλείου παρουσιάζει αποκόλληση σοβάδων, αποσάθρωση τοιχοποιίας και πτώση κεράμων και πρέπει να εξετασθεί από την Επιτροπή Επικινδύνως Ετοιμορρόπων του νομού Ηρακλείου. Στην ίδια έκθεση αναφέρεται ακόμη ότι το ισόγειο έχει κατασκευασθεί από πέτρα και ο όροφος από πέτρα και ξύλο («μπαγδατί») καθώς και ότι το κτίσμα έχει προταθεί για διατηρητέο (οθωμανικής περιόδου). Στη συνέχεια, με το από 16.12.2002 πρωτόκολλο αυτοψίας επικινδύνως ετοιμόρροπου κτιρίου της Επιτροπής Επικινδύνων Ετοιμορρόπων της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του καθού Δήμου διαπιστώθηκε ότι διώροφη πολύ παλαιά οικία, που φέρεται να ανήκει στον αιτούντα και βρίσκεται στο Ηράκλειο και στην οδό … είναι επικινδύνως ετοιμόρροπη και χρήζει άμεσης κατεδάφισης. Στο πρωτόκολλο ειδικότερα αναφέρεται ότι το ισόγειο αποτελείται από φέροντες πέτρινους οργανισμούς με πλήρη έλλειψη συνδετικού ιστού και εκτεταμένη αποσάθρωση της μάζας τους, το δε ξύλινο μεσοπάτωμα έχει καταρρεύσει. Περαιτέρω, σύμφωνα με το πρωτόκολλο, ο πρώτος όροφος αποτελείται από τοιχοποιία «μπογδάτι» της οποίας έχει ξεκινήσει η κατάρρευση, τα ξύλα της τοιχοποιίας που υπάρχουν είναι σάπια, υπάρχουν διαμπερείς ρωγμές και η στέγη βρίσκεται σε διαδικασία κατάρρευσης. Κατόπιν των παραπάνω, οι συντάκτες του πρωτοκόλλου καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το κτίριο δεν επισκευάζεται διότι τα βασικά στοιχεία του φέροντος οργανισμού του έχουν αστοχήσει. Κατόπιν των παραπάνω διαπιστώσεων του πρωτοκόλλου, το κτίσμα κατεδαφίστηκε στις 4.3.2003. Στη συνέχεια, ο αιτών με την …/2.1.2009 αίτησή του προς τη Διεύθυνση Πολεοδομίας της ΝΑ Ηρακλείου, την …/2.1.2009 αντίστοιχη αίτηση προς τη Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου Ηρακλείου, την …/7.1.2009 αντίστοιχη αίτηση προς την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Κρήτης και την …/2.1.2009 ομοίου περιεχομένου αίτησή του προς τη 13η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων ζήτησε την ανάκληση του πρωτοκόλλου και την ανακατασκευή του ακινήτου με δαπάνες της διοίκησης, με τον ισχυρισμό ότι η κατεδάφιση ήταν παράνομη, διότι το κτίσμα που κατεδαφίστηκε βρισκόταν στον Δήμο Ηρακλείου, ο οποίος έχει χαρακτηρισθεί ως οργανωμένος αρχαιολογικός και ιστορικός τόπος βάσει της 6525/7.5.1965 απόφασης του Υπουργού Προεδρίας της Κυβέρνησης (Β΄ 360), με αποτέλεσμα να προστατεύεται ως μνημείο και να επιβάλλεται η ανακατασκευή του. Για την ανακατασκευή ο αιτών προσκόμισε στοιχεία σχετικά με τη μορφή του κατεδαφισθέντος κτιρίου (φωτογραφίες, cd με τις εργασίες κατεδάφισης). Την απόρριψη των αιτήσεων που συντελέσθηκε με τις πράξεις που μνημονεύονται στην προηγούμενη σκέψη ο αιτών πλήσσει με την κρινόμενη αίτηση. Εξ άλλου, με την πρώτη προσβαλλόμενη …/8.5.2009 απόφαση του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του καθού Δήμου το αίτημα επανακατασκευής του ακινήτου απορρίφθηκε με την αιτιολογία ότι είναι μη σύννομο και προδήλως καταχρηστικό, εν όψει του ότι ο αιτών όχι μόνο έλαβε γνώση του επίδικου πρωτοκόλλου, αλλά επισκέφθηκε την παραπάνω υπηρεσία και ζήτησε ο ίδιος την κατεδάφιση του ακινήτου λόγω δικής του αδυναμίας να το πράξει σε σύντομο χρόνο, εξ αιτίας του γεγονότος ότι διέμενε εκτός Κρήτης, επιπλέον δε παρέστη κατά την κατεδάφιση, την οποία βιντεοσκόπησε.
5. Επειδή, με τις προσβαλλόμενες πράξεις εκδηλώθηκε η απόρριψη αιτήσεων του αιτούντος για την ανάκληση του παραπάνω από 16.12.2002 πρωτοκόλλου αυτοψίας επικινδύνως ετοιμόρροπου κτιρίου της Επιτροπής Επικινδύνων Ετοιμορρόπων της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του καθού Δήμου. Με την προαναφερόμενη 1181/2015 προδικαστική απόφαση του Δικαστηρίου διαπιστώθηκε ότι στα στοιχεία που είχε αποστείλει η Διοίκηση δεν περιλαμβανόταν ο πλήρης φάκελος του πρωτοκόλλου αυτού. Εξ άλλου, από τα λοιπά έγγραφα της δικογραφίας προέκυψε ότι, μετά την κατεδάφιση του επιδίκου, υποβλήθηκε αίτηση με τοπογραφικά διαγράμματα για ανέγερση νέας οικοδομής με χρήση κατοικίας στη θέση του κατεδαφισθέντος κτίσματος, για την οποία εκδόθηκε η με αριθ. πρωτ. …/5.5.2003 γνωμοδότηση του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Προγραμματισμού και Οργάνωσης του Δήμου Ηρακλείου. Εν όψει τούτων, το Δικαστήριο έκρινε ότι έπρεπε να συμπληρωθούν τα στοιχεία της δικογραφίας και, για τον λόγο αυτό, ήταν αναγκαίο να αναβληθεί η περαιτέρω εκδίκαση της υπόθεσης, προκειμένου να αποσταλεί από το Δήμο Ηρακλείου αφ΄ ενός μεν ο πλήρης φάκελος του ανωτέρω από 16.12.2002 πρωτοκόλλου, στον οποίο θα περιλαμβάνονται τυχόν αιτήσεις ή καταγγελίες κατόπιν των οποίων επελήφθη της υπόθεσης του ετοιμόρροπου κτιρίου ο Δήμος, αφ΄ ετέρου δε η αίτηση του … και όλα τα λοιπά στοιχεία για την ανέγερση νέας οικοδομής στη θέση του παλαιού κτίσματος. Με το …/27.5.2015 έγγραφο του Διευθυντή Πολεοδομίας του Δήμου Ηρακλείου απεστάλησαν στο Δικαστήριο, μεταξύ άλλων, το …/30.10.2001 έγγραφο του Προϊσταμένου του Τμήματος Προγραμματισμού και Οργάνωσης του δήμου αυτού, στο οποίο γίνεται αναφορά σε προφορικά αιτήματα περιοίκων της οδού … προς τη Διεύθυνση Πολεοδομικών Λειτουργιών του δήμου να προβεί στην κατεδάφιση του επιδίκου λόγω επικινδυνότητας καθώς και το …/19.2.2008 έγγραφο του Διευθυντή Πολεοδομικών Λειτουργιών του δήμου προς τον αιτούντα, στο οποίο επισημαίνεται ότι η κατάσταση του επιδίκου δημιουργούσε κινδύνους για τους περαστικούς και ότι ο αιτών αδιαφόρησε για την τύχη του ακινήτου του. Εξ άλλου, με το προαναφερόμενο …/27.5.2015 έγγραφο γνωστοποιείται στο Δικαστήριο ότι στην υπηρεσία αυτή, από το έτος 2004 και εντεύθεν, δεν έχει κατατεθεί μελέτη για έκδοση άδειας δόμησης τετραώροφης οικοδομής με χρήση κατοικίας, για την ανέγερση της οποίας είχε εκδοθεί η …/5.5.2003 γνωμοδότηση, αλλά ότι είχε υποβληθεί η …/25.6.2011 αίτηση του αιτούντος για έκδοση οικοδομικής άδειας ανακατασκευής διώροφης οικοδομής με υπόγειο, η οποία δεν εκδόθηκε λόγω μη συμπλήρωσης του φακέλου αλλά και επειδή τμήμα του ανακατασκευαζόμενου κτιρίου ενέπιπτε στον κοινόχρηστο χώρο του ισχύοντος από το 1936 ρυμοτομικού σχεδίου. Τέλος, στα παραπάνω έγγραφα αναφέρεται ότι για το κατεδαφισθέν επίδικο είχε συνταχθεί καρτέλα αξιολόγησης με κωδικό ΟΘΩ … ως χαρακτηριστικό δείγμα οθωμανικής αρχιτεκτονικής, στα πλαίσια της Μελέτης Προστασίας και Ανάδειξης της Παλιάς Πόλης.

6. Επειδή, κατά γενική αρχή του διοικητικού δικαίου, η οποία έχει εφαρμογή εφόσον ο νόμος δεν ορίζει το αντίθετο, η Διοίκηση δεν έχει, κατ΄ αρχήν, υποχρέωση να ανακαλεί έστω και τις παράνομες πράξεις της. Εν όψει αυτού, η άρνηση ανάκλησης τότε μόνον έχει εκτελεστό χαρακτήρα, αν εκδηλωθεί ύστερα από νέα έρευνα του πραγματικού της υπόθεσης και αφού ληφθούν υπόψη νέα ουσιώδη στοιχεία (ΣτΕ 4081, 1098/2015, 4928, 2813/2013, 1489/2013, 2098/2012, 2176/2004 Ολ., κ.ά.). Εν προκειμένω, η πρώτη προσβαλλόμενη …/8.5.2009 απόφαση του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του καθού Δήμου, κατά το μέρος που με αυτήν απορρίφθηκε το …/2.1.2009 αίτημα του ήδη αιτούντος να ανακληθεί το από 16.12.2002 πρωτόκολλο αυτοψίας επικινδύνως ετοιμόρροπου κτιρίου της Επιτροπής Επικινδύνων Ετοιμορρόπων της παραπάνω Διεύθυνσης για την κατεδάφιση της επίδικης οικίας, στερείται εκτελεστότητας, εφ΄ όσον η διοίκηση απέρριψε το αίτημα χωρίς να προβεί σε οποιαδήποτε έρευνα της υπόθεσης. Εξ άλλου, οι δεύτερη, τρίτη και τέταρτη από τις προσβαλλόμενες πράξεις, με τις οποίες οι υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού πληροφόρησαν απλώς τον αιτούντα ότι δεν ενεπλάκησαν στη διαδικασία κατεδάφισης του ακινήτου του, στερούνται ομοίως εκτελεστότητας, ως έγγραφα πληροφοριακού χαρακτήρα, και, συνεπώς, απαραδέκτως προσβάλλονται με την κρινόμενη αίτηση. Περαιτέρω, ναι μεν, όπως αναπτύχθηκε στη σκέψη 3, κατά τον έλεγχο των οικοδομών σύμφωνα με τις διατάξεις περί επικίνδυνων οικοδομών, καθώς και κατά την επιλογή των κατάλληλων μέσων αποτροπής του κινδύνου, τα ελεγχόμενα κτίρια πρέπει να εξετάζονται και να αξιολογούνται και από μορφολογική, αρχιτεκτονική, αισθητική και ιστορική άποψη, τέτοιος δε έλεγχος ήταν επιβεβλημένος και στην περίπτωση της επίδικης οικοδομής, για την οποία, όπως προαναφέρθηκε, είχε συνταχθεί καρτέλα αξιολόγησης στα πλαίσια της Μελέτης Προστασίας και Ανάδειξης της Παλιάς Πόλης, διότι θεωρήθηκε χαρακτηριστικό δείγμα οθωμανικής αρχιτεκτονικής. Εν προκειμένω, όμως, το από 16.12.2002 πρωτόκολλο αυτοψίας επικινδύνου ετοιμορρόπου κτίσματος όχι μόνο δεν αμφισβητήθηκε από τον αιτούντα, αλλά αυτός επεδίωξε την κατεδάφιση της παλαιάς οικοδομής και την ανέγερση νέου κτίσματος στο επίμαχο ακίνητο, με την υποβολή, μετά την κατεδάφιση του επιδίκου, αίτησης με τοπογραφικά διαγράμματα για ανέγερση νέας οικοδομής με χρήση κατοικίας στη θέση του κατεδαφισθέντος κτίσματος, για την οποία εκδόθηκε η με αριθ. πρωτ. …/5.5.2003 γνωμοδότηση του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Προγραμματισμού και Οργάνωσης του Δήμου Ηρακλείου, στη συνέχεια δε υπέβαλε την …/25.6.2011 αίτηση για έκδοση οικοδομικής άδειας ανακατασκευής διώροφης οικοδομής με υπόγειο. Με τα δεδομένα αυτά ο αιτών στερείτο εννόμου συμφέροντος να ζητήσει την ανακατασκευή του κατεδαφισθέντος κτίσματος, νομίμως δε απορρίφθηκε το σχετικό αίτημά του με την πρώτη προσβαλλόμενη απόφαση, με αυτή την αιτιολογία.

[Απορρίπτει την αίτηση.]

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *